[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.wybrzeża plażowe czy mierzejowe, ale rów­nież rozbudowują się przy współudziale rzek, jak wybrzeża lagu­nowe i deltowe, lub też przy udziale organizmów, np.koralowe, namorzynowe.Wybrzeże mierzejowe powstaje, gdy linia brzegowa jest niewyrówna-na, a osady przesuwają się wzdłuż brzegu wskutek skośnego uderzania fal lub prądów przybrzeżnych.Osadzają się w postaci półwyspu, mierzei zamykającej stopniowo zatokę.Odcięta mierzeją zatoka staje się żale-wem (Zalew Wiślany), a całkowicie zamknięta zatoka — jeziorem, np.jezioro Sarbsko.Wybrzeże lagunowe powstaje w płytkich zatokach, w których podwodne wały plażowe przekształcają się w wynurzone wały, zwa­ne lido, odcinające część zatoki, zwanej też laguną.Z czasem płycizny w lagunie wynurzają się tworząc liczne.wyspy.Na takich wyspach w lagunie zbudowano Wenecję, w której kanały zastępują ulice.Wybrzeża namorzynowe występują tylko w strefie ciepłej.Są to wybrzeża płaskie porośnięte często lasami i zaroślami namorzynowymi (mangrowia).Roślinność wkracza nawet w ten obszar dna, który odsła­nia się w czasie odpływu, osłaniając brzeg przed działalnością fal.Wśród plątaniny korzeni gromadzą się osady.Wybrzeża koralowe występują również tylko w strefie ciepłej.W cie­płych morzach wybrzeża są bowiem dobudowywane przez rafy koralo­we utworzone przy współudziale korali i innych zwierząt morskich Ćszkielecie wapiennym, a żyjących na dnie blisko brzegu.Rafy tworzą też bariery w pewnym oddaleniu od brzegu, a wtedy na nich skupia się największa energia fal i brzeg jest chroniony przed ich niszczącą działal­nością.Zróżnicowanie procesów zachodzących na wysokim i płaskim brze­gu prowadzi na wybrzeżach o urozmaiconej rzeźbie, gdzie wysokie przylądki przeplatają się z niskimi, płytkimi zatokami, do wyrównania Unii brzegowej.W wyniku cofania się wybrzeży wysokich i nadbudowy­wania niskich powstaje wybrzeże wyrównane.Osady denne.Działalność morza w strefie brzegowej przyczynia się również do formowania i transportowania osadów składanych później na jego dnie.Osady denne, jakie gromadzą się w strefie przybrzeżnej, skła­dają się z:lmateriału okruchowego pochodzącego z niszczenia brzegóworaz przyniesionego przez rzeki i lodowce;llosadów organicznych powstałych z obumarłych organizmówżyjących w tej strefie lub przy ich współudziale;lf — osadów wytrąconych z wody morskiej.W strefie przybrzeżnej powstają zatem zlepieńce, piaskowce, mułow-**> a także wapienie i margle, gipsy, dolomity, sole.Osadami głębokowodnymi są głównie iły i muły.Głebokomorskie iły i muły tworzą się z:losadów pochodzących z niszczenia lądu, a przyniesionych z prą­dami głębinowymi;llopadających na dno pyłów wulkanicznych, pyłów pochodzącychz atmosfery i kosmosu;llszczątków organizmów lub ich skorupek.lW osadach głebokomorskich występują również konkrecje żelazowo--manganowe.Miejscem koncentracji wielu metali pochodzących z wul­kanów podmorskich są grzbiety śródoceaniczne.1.22.ROZWÓJ RZEŹBYUkształtowanie powierzchni naszej planety jest efektem przeciwstawnego oddziaływania procesów wewnętrznych i zewnętrznych na powłokę skalną.Procesy te powodują stałe przekształcanie aktualnie istniejącej rzeźby.O ile procesy wewnętrzne prowadzą zwykle do zwiększenia urozmaicenia powierzchni litosfery, o tyle procesy zewnętrzne dążą do wyrównywania i stopniowego obniżania tej powierzchni.Rodzaj i charakter procesów denudacyjnych, obejmujących wietrzenie, erozję, ruchy masowe i przemieszczanie zwietrzeliny z obszarów wyższych ku niższym, zależą w dużej mierze od klimatu, a także od stopnia odporności skał i ułożenia warstw skalnych.Efekty denudacji będą różne w zależności od warunków klimatycznych.W klimacie wilgotnym, gdzie głównym czynnikiem rzeźbotwórczym są wody płynące, końcowym etapem rozwoju rzeźby jest peneplena, czyli powierzchnia zrównania [ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • milosnikstop.keep.pl