wincenty okoń wprowadzenie do dydaktyki ogolnej

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Z tych też względówjęzyk ojczysty i matematyka zajmują główne pozycje w programach szkolnych, ich układy istruktury odgrywają bowiem ważną rolę w tworzeniu wszelkich innych układów.Innymprzykładem takiego przedmiotu jest logika.Wprawdzie rzadko pojawia się ona w szkole jakoosobny przedmiot, takie jednak operacje logiczne, ważne w tworzeniu wszelkich układów, jakwnioskowanie, dowodzenie, sprawdzanie i wyjaśnianie, występują w nauczaniu wszystkich bezmała przedmiotów.ZakończenieWyprowadzone w tym rozdziale wnioski co do zasad doboru treści kształcących wymagająscalenia.Dotyczą one stosunku treści programów szkolnych do możliwości uczniów, do potrzebspołecznych i do kultury, a przede wszystkim do nauki.Po ich rozpatrzeniu można postawić sobiepytanie, co jest w nich sprawą najważniejszą a co wtórną, jakie twierdzenia ogólniejszej naturymożna na ich podstawie sformułować?Odwołując się do literatury przedmiotu', a m.in.do mojej książki Podstawy wykształceniaogólnego, wspomnę o szerokiej krytyce, jakiej poddaje się ciągle jeszcze pokutujące wświadomości niektórych nauczycieli teorie doboru treści kształcenia: encyklopedyzm dydaktyczny,zwany dawniej materializmem dydaktycznym, formalizm i utylitaryzm.Największy wpływ na szkolnictwo wszystkich szczebli wywarł i jeszcze do dziś wywieraencyklopedyzm dydaktyczny.Swoiste jego piętno można łatwo dostrzec w działalności tychnauczycieli, którzy w pracy z uczniami koncentrują całą uwagę wyłącznie na treści ( materii")wiedzy o świecie, z reguły czerpanej ze zródeł łatwo dostępnych, jak podręczniki, encyklopedie czynotatki.Nie interesują się tym, czy uczniowie są wiedzą zaciekawieni, czy ma im do czegoś służyć,czy ją stosują dla realizacji jakichś celów osobistych: poznawczych lub praktycznych, czy kształtująna tej podstawie własne sądy o świecie.Tymczasem nadmierne, iście encyklopedyczne zasobywiedzy, nie pogłębione, nie przetrawione i nie utrwalone w działaniu praktycznym ulegajągwałtownemu zapominaniu, czemu nie są w stanie zapobiec ani systematyczne prace kontrolne,zwłaszcza tak nadużywane klasówki", ani egzaminy.Toteż efekty, jakie pozwala osiągnąćencyklopedyzm, są całkowicie niewspółmierne do oczekiwań.Mniejszymi niepowodzeniami grozi formalizm dydaktyczny, choć w praktyce rzadko można sięspotkać z jego czystym zastosowaniem.Jego zwolennicy stosunkowo mały nacisk kładą na materię" wiedzy, jej rola polega tylko na tym, że ma umożliwiać rozwijanie zdolności, sprawązasadniczą staje się natomiast samo doskonalenie sprawności intelektualnych, głównie myślenia.Formalizm jest więc także wyrazem jednostronności w doborze materiału kształcenia, powodujemianowicie lekceważenie treści wiedzy, jej kształcących wartości, jej znaczenia dla życia i praktykispołecznej.Na działalności praktycznej koncentrują swoją uwagę zwolennicy innej teorii, zwanejutylitaryzmem dydaktycznym.Jednostronność tej teorii polega na faworyzowaniu uczenia się przezdziałanie i uzyskiwanych na tej drodze umiejętności praktycznych, a zarazem na niedocenianiuwartości samej wiedzy i formalnego wykształcenia.Zdrowe ziarno w każdej z tych teorii niewątpliwie istnieje.Encyklopedyzm docenia treść wiedzy,formalizm - sprawności umysłowe, a utylitaryzm -sprawności praktyczne.Tymczasem pełny rozwójczłowieka wymaga i opanowania podstaw wiedzy o świecie, i rozwinięcia zdolności poznawaniaświata, i nabycia wielu umiejętności praktycznych.Przezwyciężenie tych jednostronnych teorii leżywięc w integracji trzech wymienionych czynników, takiej mianowicie, że dobór treści kształceniama być dokonywany z myślą o konieczności poznania świata przez wychowanków szkoły ipraktycznego nań oddziaływania.Możliwości takiej integracji zostały ukazane w tym rozdziale.Teoria oparta na tych założeniach nosi miano materializmu funkcjonalnego.Zakłada onakonieczność opanowania przez uczniów materii" wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie, technice isztuce, jak i funkcji" wiedzy, tj.posługiwania się nią w operacjach umysłowych i w działaniupraktycznym.Według materializmu funkcjonalnego, poznawanie rzeczywistości i gromadzeniewiedzy stanowi jedną tylko stronę kształcenia, inną jest funkcjonowanie tej wiedzy w umyśleucznia i w jego działalności intelektualnej, a jeszcze inną w działalności praktycznej, obejmującejprzekształcenie rzeczywistości.Rozdział szósty TREZ PRZEDMIOTOWA KSZTAACENIA OG�LNEGOSystem przedmiotowy i próby jego zreformowaniaDo problemów z wielkim trudem rozwiązywanych przez zespoły specjalistów należy zagadnieniedoboru i układu treści programów.Obowiązujący w większości krajów układ przedmiotowy w swejobecnej postaci coraz mniej odpowiada potrzebom współczesnej szkoły.Jego zwolennicy nierezygnują ze starych treści, niekiedy sprzed kilkudziesięciu lat, a jednocześnie utrzymują sztucznebariery między przedmiotami, mimo iż właśnie wzajemne styki dyscyplin naukowych, ich pogranicza", przenikanie treści z jednej w drugą - to współcześnie szczególnie żywe, pasjonująceludzi problemy [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Pokrewne