Leszek JaĹczuk Filozofia dziejĂłw

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tak więc ziemie na których mieszkali Grecy, nie dawały sprzyjających wa-runków do rozwoju materialnego.Suma pracy niezbędnej do zapewnienia sobie materialnej egzystencjibyła większa niż w Egipcie, czy Mezopotamii.Wpłynęło to na większą pracowitość i przedsiębiorczośćGreków.Dzięki własnej wytężonej i długotrwałej pracy Grecy osiągnęli poziom dobrobytu lepszy, niżnad Nilem, czy Eufratem.Przekroczył on znacznie dobrobyt ludów semickich.Był też on bardziej rów-nomiernie podzielony.Aż do czasów greckich najważniejsze centra kulturowo-cywilizacyjne skupione były przy wiel-kich rzekach.Teraz centra takie powstają przy niewielkich rzekach, ale w pobliżu morza, umożliwiają-cego szybką komunikację i wymianę kulturowo-handlową.Początki dziejów Grecji są pełne wędrówek i krzyżowania się plemion częściowo autochtonicz-nych, a częściowo zupełnie obcych.Attyka i Peloponez stały się schronieniem dla najróżniejszychszczepów i rodów.Na obu tych półwyspach będą wybijane najważniejsze takty greckiej historii, oba teżbędą długo ze sobą rywalizować.34�2006 Leszek Jańczuk @ WARSZAWSKIE SEMINARIUM TEOLOGICZNE Kreta.Wyspa ta pośredniczyła pomiędzy Bliskim Wschodem a kontynentem.Kreta miała naj-starszą politeia, który to termin oznacza jednocześnie społeczność obywateli i formę ustroju.Na Kreciepowstała cywilizacja minojska, a w Grecji kontynentalnej, na Peloponezie, uformowała się cywilizacjamykeńska.Minojczycy nie mówili po grecku, natomiast Mykeńczycy byli Grekami.Początkowo przezszereg wieków przewodzili Minojczycy, natomiast w połowie II tysiąclecia główną rolę zaczęli odgry-wać Mykeńczycy41.Cywilizacja minojska i mykeńska zasadniczo nie wykraczają poza to, co osiągnęłaAzja.Niemniej dostrzegamy pewien kryjący się na Krecie potencjał, który nie zdołał się uzewnętrznić.Rozwój ten nie mógł się dokonać za sprawą zbyt bezkrytycznego naśladownictwa innych (głównie Egip-tu), oraz zbyt skomplikowanego i niedostosowanego do potrzeb języka alfabetu linearnego, co uniemoż-liwiało rozwój literatury.Zbyt skomplikowany był system ściągania podatków, jak i rozliczeń w handluwymiennym.Uniemożliwiało to pełnemu wykorzystaniu drzemiącego potencjału gospodarczego.Wła-ściwe obudzenie i uaktywnienie greckiego ducha nastąpiło kilka wieków pózniej, a dokonało się ono wGrecji kontynentalnej.Na Krecie wynaleziono łódz z długą stępką, co umożliwiło żeglugę po M.Zródziemnym i kon-takty z Egiptem.W dziedzinie architektury okres mykeński zaoferował Grekom megaron, który byłnajbardziej reprezentatywną częścią pałacu władcy.Po roku 1200 p.n.e.cywilizacja mykeńska i minojska zostały zniszczone, a świat grecki pogrą-żył się w chaosie.Z tego chaosu powoli zacznie się wyłaniać nowa cywilizacja.Czynnikiem pobudzają-cym do rozwoju był kontakt z Fenicjanami.Jednym z decydujących momentów było stworzenie niemal doskonałego pisma, składającego sięz zaledwie 24 liter i dostosowanego do potrzeb języka greckiego.Stało się to dzięki przechwyceniuspółgłoskowego alfabetu od Fenicjan i dodaniu doń liter symbolizujących samogłoski (pierwszy z praw-dziwego zdarzenia alfabet).Przelewanie słów i myśli na papier oraz odczytywanie ich stało się przed-sięwzięciem łatwiejszym niż kiedykolwiek przedtem.Powstała literatura piękna, ze znakomitymi dzie-łami Homera już w chwili swego startu.Homer opisując wydarzenia i swoich bohaterów, ubarwia je wliczne szczegóły i drobiazgi.Nie zadowala się patetycznym stwierdzeniem, że jego bohater jest silny,dzielny albo piękny, wyliczy przy tym szereg jego cech lub dokonań, potwierdzających to stwierdzenie.Jego bohaterowie zanim dotrą do danego miejsca lub zrealizują jakiś cel zaliczają cały szereg przygód iprzeszkód.Homer, niemalże krok po kroku, opisuje dokładnie całą ich drogę od punktu wyjściowego dodocelowego42.Nie ma też, właściwego dla semitów, powtarzania długich monotonnych fraz, a jego opi-sy są bardziej naturalistyczne.Na taką literaturę nie poważył się przedtem żaden inny naród.Ale Homer dostarczył Grekomnie tylko wielkiej literatury, uczył ich zdolności poświęcania dla dobra słusznej sprawy, wzywał ich dokarania każdego przestępstwa, choćby należało przy tym zapłacić bardzo wysoką cenę.Wojna przeciwTroi trwa dziesięć lat, przy licznych trudnościach, niepowodzeniach i błędach, ale wytrwałość zostajeuwieńczona sukcesem.Odyseusz wraca do kraju przez dziesięć lat, natrafia na liczne przeszkody ale wkońcu dociera do celu.Naród wychowany na takiej literaturze zdolny był do wielkich rzeczy.Niebagatelnym, wręcz genialnym ze strony Homera zabiegiem, było to, że pozostawił po sobiedwa bardzo się różniące dzieła, nawołujące do innych ideałów.Owe różnice będą zródłem inspiracji dlanastępnych pokoleń.Iliada była zapowiedzią wojennych ideałów Sparty, Odyseja natomiast przeczuwa-ła wdzięk klasycznych Aten43.Grecki duch jako pierwszy w dziejach sprzeciwi się tyraństwu i totalitaryzmowi.Jako pierwszyodkryje zasadę demokracji i spróbuje zastosować ją w praktyce.Ale nade wszystko grecki duch będzie41Zauważmy przy tym, że wiele miejscowości na kontynencie nosiła nazwę Minoa.42W Eposie o Gilgameszu bohaterowie zanim dotrą do potwora Humbaby muszą przejść siedem gór, jednak opis przekra-czania każdej z owych siedmiu gór, ogranicza się zaledwie do siedmiokrotnie powtarzanego zdania, które jedynie przysiódmym powtórzeniu zmienione zostaje o jedno słowo.Nadmierna mnogość znaków w piśmie sumeryjskim (i akkadyj-skim) utrudniała ich czynne pamiętanie.Część z nich nawet zawodowi pisarze znali tylko w sposób bierny.Aatwiej więcbyło powtórzyć identyczną frazę niż przypomnieć (wyszukać) znaki, których jeszcze się nie użyło w pisanym tekście, aktóre należałoby użyć w sytuacji gdyby opowiadanie nie zawierało identycznych zdań.Grecki alfabet zawierał już niewiel-ką, łatwą do zapamiętania liczbę liter.43N.G.L.Hammond, Dzieje Grecji, przeł.A.Zwiderkówna, PIW, Warszawa 1994, s.127.35�2006 Leszek Jańczuk @ WARSZAWSKIE SEMINARIUM TEOLOGICZNEmiłował wolność.W przeciwieństwie do narodów azjatyckich, które w instytucji królewskiej widziałymożliwość zrealizowania swych dążeń do wolności i sprawiedliwości, Grecy nie ufali tej instytucji itraktowali ją jako poważne ograniczenie własnej wolności.Dlatego też miasta greckie najpierw wypę-dziły tyranów, a na ich miejsce zaprowadzono ustrój oligarchiczny, pózniej natomiast próbowanowprowadzać demokrację [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Pokrewne